طرح پرسش درباره هدف و روشمورّخین واقعه محور» در بررسی وقوع رخدادهای تاریخی جنگ ایران و عراق، تابع بحثی است که پیش از این در یادداشتجداگانه‌ای تحت عنوان بررسی تاریخی؛ علت وقوع یا پیامدهای وقوع؟» نوشتم. موضوعمورد بحث در آن یادداشت این بود که آیا علت وقوع رخدادهای تاریخی، برای موّرخ قابلکشف است؟ با این استدلال که اهمیت وقایع تاریخی با وقوع آشکار میشود و نه قبل ازآن، بنابراین مورّخین پس از آشکار شدن واقعه تاریخی، برای بررسی علل آن به دنبالاسناد رفته و در این باره، دلیل‌تراشی» می‌کنند. در واقع مورّخین از طریق معلول هایتاریخی، درباره علت ها بحث می‌کنند. برابر این توضیح، کار مورّخین در بحث پیرامونعلت وقوع رخدادهای تاریخی، بر اساس هر پیش فرض و روشی، علت تراشی» است. حال آنکهمورخین مدعی کشف واقعیات متکی بر اسناد و مدارک هستند. در حالی که چنین امریدرباره وقایع تاریخی به روش علت یابی از سوی مورخین قابل دستیابی نیست.
با این مقدمه، این پرسش در باره روش کار مورخین وجوددارد که: برابر این قاعده که هر امری دلیلی دارد، علت وقایع تاریخی چگونهقابل فهم است؟ اگر مورخین از بحث درباره کشف علت وقایع تاریخی» ناتوان هستند وبیشتر علت تراشی» می کنند، پس کار مورخین در برابر وقایع تاریخی چیست؟
اگر کار مورخین و تاریخنگاری، بمعنای کشف واقعیت‌های تاریخی به روش مستند است، به نظرم توصیف و تحلیلچگونگی وقوع رخدادهای تاریخی و پیامدهای آن»، کار مورّخین است و در مقایسه با بررسیعلل وقوع، با نتایج بهتری همراه است. زیرا بحث درباره علت» وقایع تاریخی، موضوعبحث به نوعی درباره امکان های تاریخی» است که تحت شرایط و عوامل خاصی حاصلمی شود. حال آنکه کشف و یا تبیین امکان های تاریخی کار مورخین نیست، زیرا وقتی هنوز واقعهتحقق نیافته تا اهمیت بررسی آن موضوعیت پیدا کند، چگونه مورخ می تواند درباره علتآن بحث کند. ارک هم پس از واقعه در باره علت وقوع بحث کنند در واقع معلول را جای علت قرار داده اند بنابراین بحث درباره علل وقایع تاریخی، پس از آشکار شدن آن بیشتر علتتراشی» و یا نوعی نظریه پردازی» در تاریخ است که با ت، قدرت و جامعه نسبتدارد.
با این استدلال، به نظرم بحث درباره علت حمله عراق به ایران، با فرضاینکه جنگ یک امر استراتژیک و مخاطره‌آمیز است که پس از بن‌بست ی در مناسباتدو کشور، با استفاده از قدرت نظامی صورت می‌گیرد، در چارچوب مطالعات استراتژیکدرباره جنگ ایران و عراق و نه مطالعه تاریخی قابل دستیابی است. بعبارت دیگر پویاییجنگ و متغیّرهای موثر در وقوع آن، همچنین امکان تکرارپذیری آن در آینده، در چارچوبمطالعات استراتژیک و با نظر به آینده قابل مطالعه است.
تأملی بر تحول در مفهوم و مصداق جنگ – بخش اول
تاریخی ,وقوع ,کار ,وقایع ,مورخین ,تاریخی، ,وقوع رخدادهای ,است که ,کار مورخین ,پس از ,بحث درباره ,وقوع رخدادهای تاریخی ,چارچوب مطالعات استراتژیک ,وقوع رخدادهای تاریخی،
درباره این سایت