رویکردهای متفاوت به پدیده ها بعنوان یک امر رایج، تابع مشخصه‌ها وامکان‌های درون هر پدیده و پیشفرضهای افراد با نظر به شرایط است. با این مقدمهمی‌توان رویکردهای متفاوت به عملیات کربلای 4 را مورد بررسی قرار داد.
عملیات کربلای چهار در سوم دی ماه سال 1365 در چارچوب تعیین سرنوشتجنگ» در سال 65 و پایان دادن به جنگ طراحی و انجام شد. شکست عملیات کربلای 4 بهدلیل هوشیاری دشمن، اهمیت عملیات و پیچیدگی‌های طراحی آن را در حاشیه قرار داد و پساز پیروزی در عملیات کربلای پنج در شرق بصره، عملیات کربلای 4 به تاریخ سپرده شد. بازگشتپیکر مطهر شهدای غواص آن هم به صورت دست بسته در سال‌های اخیر، نقطه آغازتحول در نگرش به عملیات کربلای چهار و قرار گرفتن آن در کانون توجهات بود. با وجوداین، همچنان هدف و علت انجام عملیات، همچنین مکان و تاکتیک ویژه آن برای عبور ازاروند و دسترسی به مواضع دشمن، مهمتر از آن؛ شرایط و دشواری‌های تصمیم گیری برایآغاز عملیات، با توجه به تحرکات دشمن، نادیده گرفته شده و پرسش این است که؛ آیا عملیاتکربلای چهار لو رفته بود ولی انجام شد؟ در واقع این تصوّر ایجاد شده است که عملیاتلو رفته بود و فرماندهان با اطلاع از این موضوع، عملیات را آغاز کردند.
توجه به عملیات کربلای چهاردر جامعه و در دوره اخیر، بیش از آنکه از منظر ملاحظات ی و نظامی باشد، تابعاحساسات برانگیخته شده در واکنش به بازگشت پیکر دست بسته شهدای غوّاص بود. در چنینشرایطی بیش از آنکه اهداف عملیات و نقش و جایگاه نظامی- راهبردی آن مورد پرسشباشد، شرایط مدیریت و فرماندهی جنگ در تصمیم گیری برای عملیات موضوعیّت پیدا کردهاست. به این معنا که در چه شرایطی و با چه تصوّراتی برای انجام عملیات تصمیم‌گیریشد؟ میزان هوشیاری دشمن چقدر بود؟ مهمتر آنکه؛ پس از آگاهی نسبت به هوشیاری دشمن ولو رفتن عملیات، چه اقدامی صورت گرفت؟ توضیحات فرمانده وقت سپاه و سایر فرماندهان،همچنین آنچه پیش از این در آثار فرماندهان و پژوهشگران سپاه نوشته شده است، تأثیرچندانی در اقناع‌سازی جامعه نداشته و بنظر می رسد تصور کنونی همچنان ادامه خواهدداشت. چنانکه با همه مباحثی که درباره غافلگیری در برابر حمله عراق از سوی ارتشصورت می‌گیرد، همچنان باور عمومی و مورد اجماع، غافلگیری در برابر حمله عراق است.
در پاسخ به پرسش های یاد شده، چند روش وجود دارد که هر کدام با پیشفرضهای متفاوتی دنبال می شود:
1- بررسی تاریخی» برای پاسخ به این پرسش که؛ در چه شرایطی عملیاتطراحی و چگونه انجام شد؟ چه ذهنیتی از میزان هوشیاری دشمن وجود داشت؟» برای بررسی،می‌توان به نظرات فرماندهان و آثار پژوهشی، بعنوان بخشی از منابع موجود رجوع کرد،اما مهمتر از آن، رجوع به گزارش و مشاهدات راویان است که در کنار فرماندهان، درسطوح مختلف حضور داشته اند و تا کنون مورد توجه و بهره‌برداری قرار نگرفته است.
2- بررسی اجتماعی» برای پاسخ به این پرسشکه؛ چرا جامعه پس از گذشت سه دهه، درباره شرایط تصمیم‌گیری و فرماندهی عملیات،این گونه به بازگشت پیکر شهدای غواص و عملیات کربلای چهار واکنش نشان داده و ازشرایط تصمیم گیری توسط فرماندهان پرسش می کند؟ اگر پیکر مطهر شهدای غوّاص، به کشورباز نگشته بود، آیا واکنش کنونی شکل می گرفت؟» اگر پاسخ منفی باشد، بنابراین شهادتغواصان و تصمیم گیری برای عملیات و فرماندهی آن، برای بحث موضوعیت دارد و نهعملیات کربلای چهار.
3- بررسی نظامی- راهبردی» برای پاسخ به این پرسش که؛ اامات تعییناهداف و انتخاب منطقه عملیات برای طراحی و سپس شرایط تصمیم‌گیری و فرماندهی عملیاتدر زمان جنگ، به ویژه عملیات کربلای چهار، چه بود؟ عملیات کربلای چهار با توجه به اصولجنگ و تجربه عملیات‌های قبلی در جنگ، آیا بصورت صحیح انتخاب و مدیریت شد؟»
رویکرد کنونی به مسایل جنگ، بیش از آنکه تاریخی و یا راهبردی باشد،تابع ملاحظات ی- اجتماعی، نسبت به تصمیم گیری، مدیریت و فرماندهی جنگ است. تجربهمواجهه با تبیین عملیات کربلای چهار، در پاسخ به پرسش‌های موجود در جامعه، ناظر براین ملاحظه است که؛ پاسخ تاریخی- تبلیغاتی هیچ‌گونه کمکی به پاسخگویی به پرسش هایموجود نخواهد کرد. بررسی های راهبردی و مستند نیز با این وجود که می توانند ذهنیّتهای موجود از جنگ را اصلاح و ساختار پرسش ها، همچنین روش طرح آن را اصلاح کنند، اماتا کنون چندان مورد توجه قرار نگرفته اند. به همین دلیل است که تاکید می شود محدودکردن مباحث جنگ در چارچوب مفهوم دفاع مقدس، به روش تاریخ- خاطره»، مانع از تبیینبخش مهمی از تحولات جنگ، به ویژه پس از فتح خرمشهر خواهد شد. مهمتر آنکه مانع ازشکل گیری ساختار استدلالی و نقّادانه از تجربه جنگ با عراق خواهد شد.
تأملی بر تحول در مفهوم و مصداق جنگ – بخش اول
عملیات ,کربلای ,پرسش ,چهار ,جنگ ,شرایط ,عملیات کربلای ,کربلای چهار ,پاسخ به ,و فرماندهی ,تصمیم گیری ,عملیات کربلای چهار،
درباره این سایت